ایاز اسحاقی
ایاز اسحاقی یا عیاض اسحاقی (تاتاری: Гаяз Исхакый, روسی: Гаяз Исхаки, تلفظ بومی: ایاز ایشاکی) (۱۰ فوریه ۱۸۷۸– ۲۲ ژوئیه ۱۹۵۴) شخصیت برجسته جنبش ملی تاتار، نویسنده، روزنامه‌نگار، ناشر و سیاستمدار بود.[۱]
زندگی‌نامه
[ویرایش]گایاز ایشاکی در سال ۱۸۷۸ در روستای یائوشیرما در نزدیکی کازان در خانواده‌ای تاتار متولد شد. او در سنین پایین توسط پدرش تحت آموزش خانگی قرار گرفت و بعد برای تحصیل به مدرسه (مدرسه دینی) اعزام شد. وی تحصیلات خود را در مدرسه معلمان روسی-تاتاری (۱۸۹۸–۱۹۰۲) ادامه داد.
ایاز ایشاکی در سال ۱۹۰۴ به کازان نقل مکان کرد و در آنجا با سوسیالیست‌ها آشنا شد و برخی از دیدگاه‌های آنها را پذیرفت. وی درگیر فعالیتهای انقلابی شد، در کنگره مسلمانان در سال ۱۹۰۵ شرکت کرد[۲] و متعاقباً دستگیر شد و در سال ۱۹۰۷ به زندانی در نزدیکی شهر آرخانگلسک در شمال روسیه فرستاده شد.
پس از انقلاب فوریه ۱۹۱۷، او در فعالیت‌هایی با هدف دستیابی به خودمختاری فرهنگی برای تاتارهای ولگا و دیگر اقوام ترک ساکن در روسیه شرکت داشت. در نتیجه فعالیتهای وی، مقامات شوروی کارزاری را برای آزار و اذیت و آزار علیه او و همکارانش آغاز کردند. وی در سال ۱۹۲۰ مجبور به مهاجرت شد. پس از اقامت در آلمان، ایاز ایشاکی در سال ۱۹۲۸ انتشار مجله ای به زبان تاتاری "میلی یول" (به‌معنای "راه ملت") را آغاز کرد.[۳] و در سال ۱۹۳۱ ریاست کمیته استقلال مسلمانان در ایدل اورال را بر عهده داشت.[۲]
در سال ۱۹۳۹ مجله بسته شد و ایشاکی تصمیم به مهاجرت به ترکیه گرفت. پس از جنگ جهانی دوم دوباره درگیر فعالیتهای سیاسی شد.
وی در طول زندگی خود به لهستان، آلمان، ژاپن، چین و ترکیه سفر کرد و در آنجا سعی کرد مطبوعاتی به زبان تاتاری تأسیس کند و جوامع متفرقه مهاجرت‌کرده تاتار را متحد کند.
سرانجام ایشاکی در سال ۱۹۵۴ درگذشت و در قبرستان ادیرنکاپی استانبول به خاک سپرده شد.
منابع
[ویرایش]- İsxaqıy, Ğayaz. Äsärlär unbiş tomda. Edited by M. Kh. (Mansur Khasanovich) Khasanov. Kazan: Tatarstan kitap näşriäte, 1998.
- Kamaliyeva, Alsu. Romantik Milliyetçi Ayaz İshakî. Ankara: Yayınları, ۲۰۰۹.
- Muhammed Ayaz İshaki: Hayatı Ve Faaliyeti, 100. Doğum Yılı Dolayısıyla. Ankara: Ayyıldız Matbaası, ۱۹۷۹.
- Säxapov, Äxmät. Ğayaz İsxaqıy: načalny etap tvorčestva: monografija. Kazań: Master Line, 2003.
- ———. İshaki i tatarskaja literatura XX veka. Kazań: PIK Dom Piečati, 2003.
- Ахунов, Азат М. “Гаяз Исхаки «Кто он? Кто он, кто нашу нацию взрастил?»." Татарский мир, ۲۰۰۴, №3. https://web.archive.org/web/20180322003928/http://www.tatworld.ru/article.shtml?article=489§ion=0&heading=0.
- Сахапов, Минахмет Ж. Золотая эпоха татарского ренессанса. Казань: Таткнигиздат, ۲۰۰۴.
پانویس
[ویرایش]- ↑ Сахапов, Минахмет Ж (2004). Золотая эпоха татарского ренессанса. Казань: Таткнигиздат. ISBN 5-298-04063-2.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ Landau, Jacob M. (1981). Pan-Turkism in Turkey. London: C. Hurst & Company. p. 81. ISBN 0905838572.
- ↑ "Von Sonnennschirmen und Wilden Horden". Berliner Blätter. Ethnographische und Ethnologische Beiträge (به آلمانی). LIT Verlag Münster: 87. ISSN 1434-0542.